De Estse onafhankelijkheid is in de laatste honderd jaar een best wel pittig welles-nietesspelletje geweest. Decennialang ging Estland immers gebukt onder het juk van de Sovjet-Unie, wat hier en daar in de hoofdstad Tallinn wel z’n sporen nagelaten heeft. Ontdek hier alvast 7 niet te missen plekjes en minstens evenveel verhalen die je even ontvoeren naar de tijd van het communisme in Tallinn.
Inhoudsopgave
Last updated on april 23rd, 2024
7 niet te missen plekjes in Tallinn uit de tijd van het communisme
Kino Soprus, de propagandabioscoop
We starten onze communistische tour in het oude centrum van Tallinn. Niet ver van het centrale Raadhuisplein (Raekoja Plats) ligt Kino Soprus, een bombastisch cinemacomplex uit 1955 waar voornamelijk Russische propagandafilms aan het proletariaat vertoond werden. Anno 2024 is het brutalistische bouwwerk nog steeds in dienst als bioscoop, maar je kan er ’s nachts tegenwoordig ook gaan boîten in één van de twee discotheken die er nu onderdak vindt. De communisten van weleer moesten het eens weten…
Tip: Met een ‘Tallinn Card’ krijg je 10% korting op je cinematicket.
Viru (tram 3, 4, 5) op 300m
kinosoprus.ee / clubhollywood.ee
Sokos Hotel Viru & KGB Museum
Waar de communisten zeker en vast alles van je wisten, was in het Sokos Hotel Viru, het torenhoge hotel net buiten de binnenstad van Tallinn. Het hotel werd gebouwd in 1972 en stak naar verluidt vol met afluisterapparatuur. Zo kon de KGB – de geheime dienst van de toenmalige Sovjet-Unie – buitenlandse hotelgasten naar believen bespioneren en kon het paranoïde regime snel optreden tegen personen die zich niet zo goed in het communistische gedachtegoed konden vinden.
Op de 23e verdieping is er een klein museum gewijd aan de geschiedenis van Hotel Viru en hun afluisterpraktijken ten tijde van het communisme. Het uitzicht over de stad krijg je er gratis bij. Het hotel bestaat overigens nog steeds. Wees dus maar op je hoede, mocht je het aandurven om hier te overnachten…
ⓘ Het kleine KGB Museum is enkel te bezichtigen met een gids. Tickets dienen op voorhand gereserveerd te worden via de website viru.ee/en/kgb_muuseum.
Viru (tram 3, 4, 5) en Mere puiestee (tram 1, 2, 5)
Durf je niet meteen een kamer in Sokos Hotel Viru te boeken, uit schrik om afgeluisterd te worden? Dan weet ik wel nog een ander leuk adresje in Tallinn, één waar je blijft slapen in… een afgedankte zeecontainer! Lees hier mijn review over Hektor Container Hotel!
Vabamu Museum, over de onderdrukking van Estland
Wil je meer weten over de KGB en bij uitbreiding over de periode van de Nazi- en Sovjet-bezetting in Estland? Breng dan zeker eens een bezoek aan het Vabamu Museum of Occupations and Freedom. Je vindt dit beklijvende museum in de schaduw van Toompea (de bovenstad van Tallinn). De permanente tentoonstelling ‘Freedom without Borders’ vertelt je meer over de decennialange onderdrukking en hoe Estland z’n vrijheid en onafhankelijkheid na het communisme – in 1991 – terugwon.
ⓘ Tickets voor het Vabamu Museum bedragen 14 euro (januari 2024). Tip: Doe voordeel en schaf je een combiticket voor het Vabamu Museum en de KGB House (zie hieronder) aan. Gratis toegang met een ‘Tallinn Card’.
Vabaduse Väljak (tram 3, 4, 5) op 400m
KGB House, het cellencomplex van de geheime dienst
Een bijhuis van het Vabamu Museum is het KGB House, het hoofdkwartier en de gevangenis van de vroegere geheime dienst in Tallinn. Langs buiten oogt het gebouw in de oude binnenstad best wel fraai, maar de binnenkant is toch andere koek. In de duistere catacomben van het gebouw vertellen een reeks foto’s en getuigenissen de soms erg beklijvende verhalen van dissidenten die er ten tijde van de Sovjet-Unie in de ondergrondse cellen opgesloten zaten. Best wel een bezoekje waard!
ⓘ Tickets voor de KGB House bedragen 9 euro (januari 2024). Tip: Doe voordeel en schaf je een combiticket voor het Vabamu Museum en de KGB House aan. Gratis toegang met een ‘Tallinn Card’.
Linnahall (tram 1, 2, 5) op 350m
Linnahal, de teloorgegane concerthal
Wandel vanaf de KGB House de straat uit in noordelijke richting. Via de ‘Grote Kustpoort’ (Suure Rannavärava Eesvärav), die als een Siamese tweeling met de kanonnentoren ‘Dikke Margareta’ vergroeid is, loop je nu de binnenstad uit. Vlak voor je zie je de bakstenen schoorsteen van Kultuurikatel opdoemen, een creatieve hub in Tallinn die onderdak vond in een uitgedoofde elektriciteitscentrale uit 1913.
Maar wat ons tijdens deze communistische tour doorheen Tallinn vooral interesseert, is wat er achter Kultuurikatel verstopt ligt: De betonnen ruïnes van de Linnahal. Deze in onbruik geraakte concerthal opende in 1980 de deuren, ter gelegenheid van de Olympische Zomerspelen in… Moskou, datzelfde jaar. Het waren trouwens de eerste Spelen die in een communistisch land plaatsvonden. Aandachtige filmliefhebbers zullen de Linnahal ongetwijfeld herkennen als hét decor van de openingsscène van de sciencefictionfilm Tennet uit 2020, van regisseur Christopher Nolan.
In de Linnahal naar binnen sluipen zal je helaas niet lukken, maar je kan wel – geheel legaal – via een trap het betonnen dak van de aan lager wal geraakte concerthal opklimmen. Hier wacht je een puik panorama over de Baai van Tallinn, met daarin een bedrijvige dans van ferry’s die het ruime sop richting Helsinki kiezen, amper 80 kilometer verderop.
In de zomer vormt het platte dak van de Linnahal trouwens een ware hotspot voor de inwoners van Tallinn. Met een drankje in de hand komen ze hier dan van het mooie weer en van het formidabele zicht op zee profiteren. Iets wat tijdens ons winters bezoek aan Tallinn – omwille van de ijzige temperaturen en een snijdende wind – niet meteen aan de orde was helaas…
Linnahall (tram 1, 2, 5) op 500m
kultuurikatel.ee / linnahall.ee
Sovjet-standbeeldenkerkhof
Een insider tip die je in niet veel reisgidsen zal terugvinden, is het kerkhof van uitgebluste Sovjet-standbeelden. Deze mysterieuze plek ligt vakkundig weggestoken achter het Estisch Geschiedkundige Museum (Eesti Ajaloomuuseum), een viertal kilometer ten noordoosten van het centrum van Tallinn. Precies of niemand mag het te weten komen.
In een sober parkje achter het Maarjamäepaleis staat een tiental bronzen beelden van Lenin, Stalin en andere hoge piefen van het teloorgegane communisme wezenloos voor zich uit te staren. Ooit tooiden ze trots de belangrijkste pleinen van Tallinn, tot die na de val van de Sovjet-Unie met de grove borstel uit het straatbeeld weggeveegd werden. In plaats van de beelden meteen naar het containerpark af te voeren, werden ze hier in dit bescheiden parkje samengebracht, om zo de duistere herinneringen aan het communisme enigszins te bewaren voor de toekomstige generaties.
Tip: Bezoek er zeker ook eens het Estisch Geschiedkundige Museum in het fraaie Maarjamäepaleis, dat je wat meer vertelt over de woelige geschiedenis van Estland. De toegang tot het museum bedraagt 10 euro p.p. maar het parkje met de communistische beelden is gratis toegankelijk (2021). Naast het kasteel is er ook een filmmuseum. Beide musea zijn Gratis toegankelijk met een ‘Tallinn Card’.
Vanaf het centrum (Viru) rijden er frequent bussen heen (halte Maarjamägi). Of ga te voet, langsheen de fraaie wandelpromenade die de Finse Golf aftast.
Patarei, de gevangenis met een duister kantje
Ten noorden van de kleurrijke wijk Kalamaja, langsheen de grillige boorden van de Baai van Tallinn, treurt een vervallen fort. Enkele verroeste wachttorens omringen het verlaten bastion. Een best wel luguber tafereel, eerlijk gezegd. En ook z’n geschiedenis is nu niet bepaald om vrolijk van te worden. Het gaat immers om de leegstaande gevangenis Patarei. De Sovjets gebruikten het fort vroeger om politieke tegenstanders in op te sluiten en ook de Nazi’s maakten er in WO II gretig gebruik van. Zij gebruikten Patarei toen als concentratiekamp om voornamelijk lokale Joden in onder te brengen en door te sturen naar andere kampen.
In 2002 verloor het complex definitief zijn functie als gevangenis, waarna het gebouw stilaan in verval raakte. Er zijn wel plannen in de maak om de gewezen gevangenis in de nabije toekomst te restaureren en in een winkelcentrum te transformeren. Momenteel is een deel van de gevangenis opengesteld voor het publiek, als onderdeel van de tentoonstelling ‘Communism is Prison’ *. De focus ligt er vooral op het verleden van de gevangenis ten tijde van de Sovjet-Unie.
* Het museum is momenteel tot vermoedelijk 2026 gesloten.
Linnahall (tram 1, 2, 5) op 1 km
Tallinn is gelukkig meer dan communisme alleen. Lees hier nog meer tips voor een boeiend bezoek aan de Estse hoofdstad!
Doe voordeel met de Tallinn Card
Tip: Schaf je een ‘Tallinn Card’ aan en geniet van vrije toegang tot meer dan 50 musea en bezienswaardigheden. Daarnaast krijg je ook korting op tal van tours en activiteiten, net zoals in een resem winkels en restaurants. Bovendien mag je met je kaart gratis gebruik maken van het openbaar vervoer in gans Tallinn.
Bij onder meer volgende attracties profiteer je van gratis toegang OF korting op je toegangsticket:
- KGB House (gratis)
- Vabamu Museum (gratis)
- Estisch Filmmuseum (gratis)
- Estisch Geschiedkundig Museum / Maarjamäepaleis (gratis)
- Kino Soprus (-10% korting)
- Openbaar vervoer (gratis)
- …
Klik hier voor meer info over de ‘Tallinn Card’
Communist Stories of Tallinn Tour
Wij sloten aan bij de meeslepende ‘Communist Tallinn Tour’ van Estadventures, waarbij een groot deel van de in dit artikel vermelde bezienswaardigheden aan bod komt. Tijdens deze tour van om en bij 2,5 uur lang ontvoert de gids je aan de hand van enkele meeslepende verhalen naar het het Estland en Tallinn ten tijde van het communisme. Het gaat om een zogenaamde free walking tour, wat wil zeggen dat de tour in principe gratis is. Op het einde van de tour is het dan de bedoeling dat je de gids met een fooi beloont. Tenzij je uitermate ontevreden bent uiteraard. 10 euro per persoon is daarbij een gangbare prijs. Voorzie dus zeker wat cash!
Onze tour startte aan het toeristische infopunt in de binnenstad van Tallinn en eindigde op het dak van de Linnahal. Inschrijven op voorhand is aangeraden, via de website (zie hieronder).
estadventures.ee/service/tips-based-communist-stories-of-tallinn-tour
Weer een pareltje, gemaakt door een gedreven man!