Aan de noordelijke Kanaalkusten van Frankrijk, op een boogscheut van België, strekt zich een adembenemend natuurgebied van wel 70 km² groot uit. Ik heb het over de Baai van de Somme, een weids estuarium aan de monding van de gelijknamige rivier. Idyllische kustdorpen met poëtisch klinkende namen als Le Crotoy, Saint-Valéry-sur-Somme, Cayeux-sur-Mer en Le Hourdel omringen er de beeldige baai en maken een uitstap naar deze parel in Noord-Frankrijk wel erg verleidelijk. Wij namen de ‘proef op de Somme’ en trokken er met een fikse dosis nieuwsgierigheid heen. En wat is er nu nóg origineler dan de Baai van de Somme per trein verkennen? Per stoomtrein natuurlijk!
Inhoudsopgave
Last updated on februari 6th, 2024
Stoomtrein van de Baai van de Somme: Slow travel op z’n best
De Baai van de Somme kan je het best omschrijven als een platgestreken landschap vol glooiende zandbanken en zilte weilanden dat constant meedanst op het pulserende ritme van de zee. Nu eens stuwt de getijdenwerking het zeewater tot diep in de talrijke slikken en schorren, dan weer wordt het water onherroepelijk naar zee geëvacueerd en blijft er in de baai enkel nog een woestijn van drooggevallen zandplaten en enkele overlevende kreken over.
Amper twee kilometer meet de afstand tussen Le Crotoy en Saint-Valéry-sur-Somme in vogelvlucht. Toch moet je helemaal om de baai heen om van het ene naar het andere dorpje te geraken. Precies wat de antieke stoomtreinen van de ‘Spoorweg van de Baai van de Somme’ – ook wel ‘Chemin de Fer de la Baie de Somme’ in het Frans – doen. De rit kost je dan misschien wel een slordig uur sporen, je vertoeft er – of moet ik ‘vertuft’ zeggen – op de eerste rij om het wondermooie natuurschoon van de Baai van de Somme in al haar glorie te bewonderen. Slow travel op z’n best!
Mosselen in Le Crotoy
Vooraleer we aan boord van de nostalgische treinexpeditie gaan, wandelen we eerst nog even in het compacte centrum van Le Crotoy. Het leven speelt er zich voornamelijk rond de Place Jeanne d’Arc af. Een plechtstatig standbeeld van de Franse heldin die het plein haar naam gaf, mag hier uiteraard niet ontbreken. Haar bronzen ogen houden aandachtig de zomerse terrassen aan de overkant van de straat in de gaten, maar wij laten ons niet intimideren en schuiven de knieën onder tafel bij Le P’Tit Ridin voor de lunch. Op het menu: een dampende pot mosselen waar zelfs de Zeeuws-Vlamingen jaloers op zouden zijn. En dat voor nog geen 10 Euro per persoon!
Madame d’Arc staart ons intussen jaloers aan vanop haar sokkel, terwijl ze de Baai van de Somme ongegeneerd de rug toekeert. Geheel onterecht trouwens, want het uitzicht over de baai is nochtans ook om van te smullen. Ontelbare kreken doorklieven de baai en dringen tot diep in het binnenland door als de tentakels van een octopus. In de verte, aan de overzijde van de baai, ontwaren we de miniatuurhuisjes van Saint-Valéry-sur-Somme. Zo dichtbij en toch zo veraf. Daar moeten we dus zo meteen heen.
Pêcheurs à pied
Na de lunch belanden we op het fraaie zandstrand van Le Crotoy. De idyllische strandcabines en de knusse vakantiehuisjes in belle-époquestijl vormen er een charmante achtergrond. Inmiddels kondigt het wegebbende water in de baai het laagtij aan, waardoor het strand alsmaar aan omvang wint. Precies of iemand heeft ergens de stop uitgetrokken. Met rubberen laarzen aan de voeten wagen enkele pêcheurs à pied zich schoorvoetend het drooggevallen slib in, speurend naar zeekraal en couteaux. Smakelijke schatten die de zee tijdens haar terugtrekking heeft achtergelaten. Wij blijven echter niet te lang meer aanmodderen in Le Crotoy. Tijd om in het station de stoomtrein te halen, want die wacht helaas niet. Saint-Valéry lonkt, daar aan de overkant.
Weg zijn wij!
Als een slak uit z’n schulp kruipt de sissende stoomlocomotief de kleine locomotiefloods van Le Crotoy uit, in de schaduw van de kleurrijke watertoren uit 1937. De bemanning bunkert nog een laatste lading water en kolen voor onderweg, alvorens de vooroorlogse machine tegen de rijtuigen aan te schurken. De site van de ‘Chemin de Fer de la Baie de Somme’ ademt gewoon spoorwegnostalgie. Al een geluk dat we nog een plaatsje op de houten banken in één van de antieke wagons scoren, want de trein zit afgeladen vol vandaag. Stipt op tijd fluit de treinbegeleider het vertrek af, waarna de stoomtrein zich met het nodige gekreun in beweging stampt. Weg zijn wij!
Tussenstop in Noyelles-sur-Mer
Het eerste deel van de rit voert ons aan een stevig slakkentempo doorheen het rurale hinterland, veilig en wel achter de metershoge dijken die het binnenland bij storm en springtij tegen het ruige zeewater moeten beschermen. Een twintigtal minuten later denderen we dan het station van Noyelles-sur-Mer binnen, aan het oostelijke uiteinde van de Baai van de Somme. In Noyelles komt niet veel later ook de tegenliggende stoomtrein uit Saint-Valéry aan perron. Al van bij ons vertrek in Le Crotoy wisten we hem te traceren. Hij verraadde zijn locatie immers door zijn metershoge stoompluim die hij hoog boven de einder uitbraakte. Klein ‘probleem’ wel in Noyelles-sur-Mer: Het spoor loopt hier onherroepelijk dood. We moeten het station dus nillens willens weer langs dezelfde kant verlaten. De twee locomotieven rukken zich elk van hun trein los en spurten beurtelings naar het andere uiteinde van hun konvooi.
Na de nodige manoeuvres zet onze trein zich opnieuw in beweging, maar nu in de tegenovergestelde richting. Op naar Saint-Valéry-sur-Somme! Op het spoor naast ons vertrekt simultaan ook de andere trein naar Le Crotoy. Eens het station buiten halen beide stoomlocomotieven alle registers uit de kast en bekampen elkaar met een korte maar krachtige nek-aan-nekrace. Jolijt alom bij de passagiers, die met volle teugen van het stomende spektakel genieten en enthousiast naar de reizigers in de andere trein wuiven. Ongeveer een kilometer uit het station scheiden onze wegen dan en draaien we elk richting onze eigen bestemming weg.
Kronkelende kreken en verdwaalde meertjes
Waar we daarnet nog achter de dijken spoorden, wiegen we nu zachtjes heen en weer over een quasi kaarsrecht spoor dat pal bovenop de baaiomringende dijk ligt. Doorheen het open treinraampje werpen we een kwijlende blik over de eindeloze graslanden in de Baai van de Somme, zover het oog reiken kan. Precies of we bevinden ons aan het einde van de wereld. Hier en daar doorbreekt een kronkelende kreek of een verdwaald meertje het voorts eentonige landschap, waardoor het uitzicht vanuit de trein eigenlijk nooit gaat vervelen.
Vlak voor onze blijde intrede in Saint-Valéry steken we dan eindelijk de Somme over, de rivier aan wie de baai z’n naam te danken heeft. Het sas waar we overheen rijden, vormt het laatste obstakel voor de stroom, vooraleer het rivierwater zich dwars door de baai heen de laatste etappe naar zee meandert. Niet veel later tuft de trein dan met koninklijke egards het stadje Saint-Valéry-sur-Somme binnen. Het eindstation troont op de bedrijvige kades van Saint-Valéry-Port. Er heerst een drukte van jewelste bij aankomst van de trein. Een stoet reizigers stapt er meteen over op een nevenliggend schip voor een ontspannen cruise doorheen de baai. Wij daarentegen houden de boot af en laten ons verrassen door het charmante centrum van Saint-Valéry.
Gestrande visserssloepen in Saint-Valéry-sur-Somme
Saint-Valéry-sur-Somme strekt zich lenig langsheen de linkeroever van de Somme uit, daar waar de rivier de zuidelijke randen van de baai intiem aftast. De Quai Blavet en de Quai Jeanne d’Arc – jawel, zij weer – vormen er in elkaars verlengde een pracht van een promenade die tot aan het strand van Saint-Valéry reikt, zo’n anderhalve kilometer verderop. Aan onze linkerkant een rij huizen in belle-époquestijl, aan de rechterkant de serene Somme, met in z’n drassige oevers enkele gestrande visserssloepen die geduldig de nakende vloed afwachten.
Saint-Valéry bestaat eigenlijk uit twee delen. Enerzijds heb je er de Quartier Maritime, met de Place des Pilotes als epicentrum. Ook het station en de haven van Saint-Valéry behoren tot deze quartier. De Rue de la Ferté vormt de ruggengraat ervan en beschikt over een arsenaal aan leuke winkeltjes en smakelijke restaurants. Sla zeker ook eens één van de zijstraten in! De Rue des Moulins bijvoorbeeld is een feeërieke scène van fleurige gevels die deze steil naar omhoog klimmende straat oogstrelend flankeren.
Cité Médiévale van Saint-Valéry-sur-Somme
Anderzijds heb je dan de Cité Médiévale, wat verder stroomafwaarts van de Somme en beduidend hogerop gelegen. Dit is het middeleeuwse hart van Saint-Valéry, dat de tand des tijds goed heeft weten te doorstaan. We sluipen de cité binnen doorheen de historische Porte de Nevers. De pittoreske kasseistraten, de ouderwetse huizen en de gotische Eglise Saint-Martin doen dit kleine stadsdeel een best wel authentieke charme uitstralen. We doorkruisen de cité tot aan de versterkte Porte Jeanne d’Arc. Inderdaad, je zou op de duur denken dat men vroeger totaal niet veel inspiratie had bij het toebedelen van de namen aan hun pleinen, kaaien en gebouwen. Maar wat blijkt? Jeanne d’Arc heeft blijkbaar nog een tijdje in een gevangeniscel in Saint-Valéry vertoefd, meer bepaald in het jaar 1431. Dat verklaart meteen de talrijke verwijzingen naar de Franse martelares.
De bejaarde poort levert ons trouwens niet alleen een lesje in geschiedenis op, maar trakteert ons eveneens op een adembenemend panorama over de Baai van de Somme. Beneden schuilt het goudgele zandstrand van Saint-Valéry, erachter de sierlijke Somme en nog eens daarachter het immense gebied van slikken en schorren waar wel duizenden vogels zich als spelende kinderen aan het uitleven zijn. En net wanneer de zon even vanachter een wattenwitte wolk komt piepen, licht nu ook de skyline van Le Crotoy op, daar aan de overkant.
Bont beschilderde strandhuisjes in Cayeux-sur-Mer
Vanuit Saint-Valéry takt er ook nog een zijspoor van de ‘Chemin de fer de la Baie de Somme’ af naar Cayeux-sur-Mer. Dit kustdorpje net buiten de Baai van de Somme spreekt op zich niet echt tot de verbeelding, maar is vooral befaamd omwille van z’n kleurrijke strandcabines. Intussen is het weer spijtig genoeg wel wat gaan omslaan. De zomer is ver zoek, ook al schrijven we augustus. Grafzerkgrijze wolkenpartijen drijven van over Het Kanaal dreigend het Franse luchtruim binnen en hullen Cayeux-sur-Mer maar in een grauw sfeertje. Op zee beuken de tuimelende golven woest op het quasi verlaten keienstrand in, terwijl de huilende wind de rode vlag van de werkloze reddersport nog wat extra aanspant.
Al een geluk dat de schilderachtige strandcabines langsheen het strand nog voor iets van kleur in het strandbeeld zorgen. Cayeux mag dan misschien niet de meest beminnelijke badplaats in Frankrijk zijn, de bont beschilderde strandhuisjes zijn er beslist wel de kleine omweg waard. En ze luisteren nog eens naar leuke namen ook, zoals ‘Les Petits Monstres’, ‘Qui Vive’ of ‘Les Filles du Bord de Mer’. Andere dragen dan weer de naam van een Franse stad. Met ‘Saint-Tropez’ bijvoorbeeld wanen we ons toch eventjes in iets tropischer sferen. Het zou mij overigens ook niet verwonderen mocht er ergens ook nog een cabine met de naam ‘Jeanne d’Arc’ op het strand schuilen.
Vissersgehucht Le Hourdel
De laatste plaats die we tijdens ons boeiende baaibezoek aandoen, is Le Hourdel, daar waar de rivier de Somme de gelijknamige baai definitief achter zich laat en het klotsende zeewater van Het Kanaal trotseert. Hier met de stoomtrein van de Baai van de Somme geraken is helaas onmogelijk, maar van tijd tot tijd kan je er wel met een excursieboot heen vanuit Saint-Valéry. Wij houden het simpel en karren er met de auto heen. Een klein beetje vals spelen mag toch eens, niet?
Le Hourdel is een klein vissersgehucht, gelegen op een smalle landtong die er licht erotisch de monding van de Somme kust: de Pointe du Hourdel. Oké, misschien beeld ik het mij iets té sexy in voor wat het effectief is. Wellicht liet de ‘licht schunnige’ naam van het plaatsje mijn fantasie wat teveel op hol slaan.
In de leeggelopen havengeul liggen enkele vissersschuiten scheef tegen de kaai onderuit gezakt als een stel zatte matrozen aan de toog van een bruine havenkroeg, smachtend naar een slok water. Gelukkig voor hen is het tij wel opnieuw aan het keren. Het wassende water zal binnen de kortste keren de baai en de havengeul opnieuw met huid en haar verslinden en de boten snel terug van het droge trekken. Enkele panelen langsheen de oever waarschuwen alleszins hoe gevaarlijk snel dit proces wel eens zou kunnen gaan. Trek dus bij laagtij nooit zonder begeleiding de baai in, want voor je het weet word je onaangenaam verrast door de oprukkende vloed.
Zeehonden spotten
Vanaf de ranke vuurtoren van Le Hourdel zien we heel wat volk op het strand samentroepen. Nieuwsgierig als we zijn huppelen wij er ook heen. Het is even turen naar de horizon van de zee, maar dan ontdekken we in de verte ineens een hoop grijze stippen op één van de golvende zandbanken. Jawel, het gaat om een kolonie luierende zeehonden, die lekker ligt te genieten van het zeldzame streepje zonlicht. Alleen spijtig dat we het tafereel enkel met het blote oog kunnen aanschouwen. Een verrekijker ware handig geweest, wil je naar believen gluren naar de zonnende zeehonden. We laten het alleszins niet aan ons hart komen en genieten nog een laatste keer van de indrukwekkende omgeving, met de haren wild heen en weer waaiend in de zilte zeewind. Het is mooi geweest. Tijd om er een pointe achter te zetten. Bye Bye, Baai van de Somme!
Koffers pakken en wegwezen
Erheen met de wagen
De Baai van de Somme bevindt zich op zo’n 215 km van Brugge (± 2,5 uur rijden), en op ongeveer 300 km van Brussel (± 3,5 uur rijden), via Calais.
Je met de auto rond de Baai van de Somme verplaatsen is misschien wel de meest flexibele optie. Al is het vaak een uitdaging om parking te vinden, zeker in het populaire Saint-Valéry-sur-Somme. Bovendien moet je haast overal betalen. Je kan de auto wel gratis parkeren op de privéparking van het station van Le Crotoy, indien je tickets hebt voor de trein uiteraard. Wees er wel vroeg genoeg bij (ten laatste een uur voor vertrek van de eerste trein) om zeker te zijn van een parkeerplaats, zeker tijdens het zomerseizoen. In afwachting van het vertrek van je trein kan je gerust nog even tot in het centrum van Le Crotoy wandelen, dat van hieruit een tiental minuutjes wandelen is.
Erheen met de trein
Het station van Noyelles-sur-Mer vormt de toegangspoort tot de Baai van de Somme, indien je met de trein wenst te komen. Reken wel op reistijden van minstens 4,5u vanuit Brugge (via Rijsel, min. driemaal overstappen) en minstens 3,5u vanuit Brussel (via Rijsel of Parijs) (sncf.com).
In Noyelles kan je dan eventueel verder reizen naar Le Crotoy, Saint-Valéry-sur-Somme of Cayeux-sur-Mer met de (stoom)trein van de Baai van de Somme (zie verder).
Meer info, tickets en dienstregelingen: sncf-connect.com
Stoomtrein van de Baai van de Somme: Praktische info
De museumtreinen van ‘Le Chemin de Fer de la Baie de Somme’ rijden praktisch het ganse jaar door, behalve ’s winters. Van april t.e.m. september is er zelfs dagelijks bedrijf. Het gaat dan om zo’n twee tot vier heen- en terugritten per dag tussen Le Crotoy en Saint-Valéry-sur-Somme, via Noyelles-sur-Mer. Opgelet! De treinen rijden niet altijd met een stoomlocomotief op kop. Sommige worden door een diesellocomotief getrokken.
Van Saint-Valéry naar Cayeux-sur-Mer is de dienstregeling een stuk beknopter. Zowel op vlak van het aantal ritdagen als op vlak van het aantal ritten op een dag. Bovendien worden haast alle treinen door een diesellocomotief gesleept. De treinen naar Cayeux vertrekken ook niet vanuit het station van Saint-Valéry-Port, maar uit dat van Saint-Valéry-Ville, enkele honderden meters verderop.
Het beste station van vertrek voor een uitstap met de stoomtrein van de Baai van de Somme is dat van Le Crotoy, omwille van de goeie parkeermogelijkheden. Een heen- en terugticket voor een volwassene kost 15 Euro, maar er zijn ook arrangementen mogelijk waarbij je de treinrit met een boottocht kan combineren. Reserveer je tickets wel tijdig, bij voorkeur online, want tijdens het zomerseizoen verloopt de ticketverkoop als een… trein en dreig je ter plaatse uitverkochte ritten te riskeren.
Tickets en info: chemindefer-baiedesomme.fr
De Baai van de Somme per boot
Vanuit Saint-Valéry-sur-Somme kan je eveneens de Baai van de Somme per boot ontdekken. Er zijn quasi dagelijks verscheidene afvaarten richting Cap Hornu en Le Hourdel, maar op sommige dagen kan je ook een rit per stoomtrein rond de Baai van de Somme combineren met een boottocht van Saint-Valéry naar Le Crotoy, of omgekeerd. De boten varen van februari t.e.m. november.
Info en reservaties: bateau-baie-somme.com
Waar overnachten aan de Baai van de Somme?
Le Crotoy en Saint-Valéry-sur-Somme herbergen tal van mogelijkheden om te overnachten. Wij zochten het iets verderop in het landelijke dorpje Gouy-Saint-André, op een half uurtje rijden van de Baai van de Somme. Wij verbleven er bij Le Clos de la Prairie, een absolute aanrader voor wie houdt van kleinschalige charme en lekker eten van een gastronomisch niveau. De gastvrouw en -heer zullen je er met open armen ontvangen!
→ Lees hier onze review over Hotel Le Clos de la Prairie
0 reacties op “Per stoomtrein rond de Baai van de Somme”