Hoe uitgestrekt Oezbekistan ook is, tal van ouderwetse maar best wel comfortabele nachttreinen verbinden de voornaamste steden in het Centraal-Aziatische land op uitstekende wijze. Maar ook de moderne tijd kwam hier intussen aankloppen. Tussen Tasjkent, Samarkand en Buchara zoeft nu al enkele jaren een fonkelnieuwe hogesnelheidstrein: de Afrosiyob. En binnenkort wordt de futuristische trein zelfs nog verlengd tot Khiva, hét kroonjuweel van Oezbekistan. Met de trein er de historische Zijderoute afsporen wordt vanaf dan nog meer een fluitje van een cent. Instappen aub!
Inhoudsopgave
Last updated on april 23rd, 2024
De nachttrein in Oezbekistan: Slapen in ware Sovjet-stijl
Het is al een eind na middernacht, wanneer ineens een nasale stem doorheen de luidsprekers van het station van Samarkand weergalmt en de nachtelijke stilte doorbreekt. Op het duistere perron flitst gelijktijdig de TL-verlichting van een drankstalletje aan, terwijl de passagiers schoorvoetend de stationshal uitdruipen. Niet veel later dan komt de nachttrein uit Tasjkent met verblindend felle koplampen het station binnen denderen.
Het licht gedeukte koersbord op de zijkant van de aftandse slaaprijtuigen verraadt in het Cyrillische geschrift de route van onze trein: Tasjkent – Urgench – Khiva. Perfect, want dat is ook exact waar we nu heen moeten! Het muffe Sovjet-interieur van de trein doet ons even enkele decennia terug de tijd in wanen, maar dat is nu eenmaal deel van dit Oezbeeks avontuur. Via de smalle zijgang bereiken we onze vierpersoonscoupé, waar de keurig opgemaakte bedden al verleidelijk naar ons smachten om rijkelijk belegen te worden. Een subtiele uitnodiging die we niet in de wind slaan, na twee afpeigerende dagen in het markante Samarkand.
Een slaapverwekkende ‘kedeng kedeng’
Morgenstond in geen flauw idee waar. Zachtjes wekt de heen en weer wiegende trein mij uit m’n diepe slaap, terwijl het prille daglicht geniepig van tussen de gordijnen onze coupé binnengluurt. Heerlijk geslapen, heb ik! De hele nacht lang denderde de nachttrein aan een gezapig tempo doorheen een groot niemandsland, daarbij enkel het geluid van een slaapverwekkende ‘kedeng kedeng’ componerend. De oubollige Sovjet-rijtuigen mogen dan misschien wel ietwat robuust en allesbehalve hedendaags zijn, de haast alles dempende veringen doen het heus nog wel prima.
Benieuwd in wat voor een wereld we na een nachtje sporen precies terecht gekomen zijn, sluip ik op kousenvoeten de coupé uit naar de zijgang. Doorheen het treinraam ontvouwt zich een eindeloze zandvlakte, met slechts hier en daar een plukje groen: de Karakum, een immense woestijn die zich tot diep in het naburige Turkmenistan boort.
‘Full’ Uzbek breakfast
Ook mijn reisgezellen zijn intussen tot het rijk der wakkeren neergedaald. Met een licht knorrende maag huppelen we samen doorheen de trein naar het restauratierijtuig. We schuiven er meteen onze knieën onder één van de vrije tafeltjes, met daarop een bescheiden boeketje bloemen dat het muffe interieur nog enigszins opsmukt. Wanneer ik de gordijnen voor het raam dan wil openen, denderen die ineens met armatuur en al naar beneden. Zo robuust blijken die Sovjet-treinen nu ook weer niet. Ik probeer het euvel nog subtiel te herstellen, maar de waard van de restaurantwagen heeft het helaas al in het snotje. Gelukkig doet hij al snel teken dat het oké is en hij het zelf wel zal oplossen. Moet hier nog wel gebeurd zijn, denk ik dan.
Een full English breakfast moeten we er trouwens ook niet verwachten. Veel meer dan wat thee en een soort van gefrituurde rösti’s valt er niet te scoren op de trein. Tja, hoort nu eenmaal bij de sfeer van reizen in een voormalige Sovjet-land, niet? En eerlijk, stiekem geniet ik daar wel van. Dat doet ook het kwartet Oezbeekse mannen enkele tafels verderop trouwens. De klok slaat amper 9 uur in de morgen, maar dat weerhoudt hen er duidelijk niet van om al aan de apéro te beginnen en de wodka reeds rijkelijk te laten vloeien. Wij houden het dan toch nog maar op een sobere thee, op dit onkatholiek vroege uur.
Eindbestemming Khiva: nog maar sinds 2018
Iets voor 11 in de ochtend tuft de trein dan stapvoets zijn eindbestemming binnen: de werelderfgoedstad Khiva, de diva van de Zijderoute. Sinds 2018 nog maar lopen de rails tot hier. Een nagelnieuwe spoorlijn van 35 km vanuit Urgench zag toen het daglicht om deze toeristisch erg aantrekkelijke stad beter te ontsluiten. Anno 2022 sporen er dagelijks nog maar één tot twee (nacht)treinen van en naar de Oezbeekse hoofdstad Tasjkent, maar de palen voor de elektrische bovenleiding rijzen er op het moment van schrijven reeds als minaretten uit de grond. De toekomst kondigt zich stilaan aan in Khiva…
Nachttrein: Praktische info
Dagelijks spoort er een nachttrein van Tasjkent naar Nukus en Kungrad (m.u.v. maandag in de richting Tajskent-Kungrad en dinsdag in de richting Kungrad-Tasjkent), net zoals een nachttrein van Tasjkent naar Khiva (vier maal per week aangevuld met nog een extra nachttrein). Beide treinverbindingen hebben eveneens stilstanden in Samarkand, Buchara en Urgench.
Afrosiyob: hét stokpaardje van de Oezbeekse spoorwegen
2015 vormde voor de Oezbeekse spoorwegen een historisch jaar. Tussen Tasjkent en Samarkand, de twee grootste steden van Oezbekistan, ging er toen een fonkelnieuwe hogesnelheidstrein rijden: de Afrosiyob. Sinds 2016 spoort hij van Samarkand ook nog verder tot Buchara.
Wij pendelden met de Afrosiyob van Tasjkent naar Samarkand, aan boord van een modern treinstel van de Spaanse constructeur Talgo. Het comfort aan boord is dan ook van Europees niveau, met keuze tussen VIP, Business en Economy Class. Alle rijtuigen zijn voorzien van airconditioning, alleen spijtig dat de tafeltjes in Economy Class blijkbaar optioneel waren. Dorst? Dan kan je in de trein even een bezoekje aan het barrijtuig brengen, waar je zowel alcoholische als non-alcoholische dranken kan krijgen. Of wacht gewoon tot men met koffie doorheen de trein komt, voor het geval je liever blijft zitten. Iedere reiziger ontvangt op de zitplaats trouwens ook een papieren zakje met daarin een lichte ontbijtsnack.
Op sommige trajecten haalt de trein snelheden tot wel 250 km/u. Het doorgaans vlakke, rurale landschap, met aan de einder de uitlopers van de Himalaya, flitst dan ook als een trein aan ons venster voorbij. Of was het nu omgekeerd? De 344 km tussen Tasjkent en Samarkand wordt zo in iets meer dan twee uur tijd overbrugd. Reis je verder naar Buchara? Tel daar dan nog eens een kleine twee uur bij.
De toekomst
Ook dieper naar het westen van Oezbekistan oogt de nabije toekomst rooskleurig. In 2018 opende er al een splinternieuwe spoorlijn tussen Buchara en Urgench, met zoals eerder vermeld ook een kersverse extensie naar Khiva. De afstand tussen Tasjkent en Urgench kortte daarmee met maar liefst 75 km in. Bij ons bezoek in 2022 waren de elektrificatiewerken nog volop aan de gang, maar zodra ook die voltooid zijn, is het de bedoeling om de Afrosiyob van Buchara verder tot Khiva door te trekken. Een treinrit van Tasjkent naar Khiva zal dan nog ‘maar’ een zevental uur in beslag nemen, wat het zowel voor de inwoners als voor de toeristen stukken aantrekkelijker zal maken om per trein naar deze culturele parel in Oezbekistan af te zakken.
De Afrosiyob is daarmee Oezbekistans moderne versie van de historische Zijderoute. Waar vroeger kamelenkaravanen met karrevrachten aan handelswaren dagenlang doorheen de woestijn trokken, flitst er tegenwoordig een futuristische hogesnelheidstrein langs iconische steden als Tasjkent, Samarkand, Buchara en Khiva. De hoogtepunten van Oezbekistan liggen daarmee op slechts enkele uren sporen uit elkaar, waardoor een verkenning van de juwelen van de Zijderoute wel heel aanlokkelijk wordt.
Afrosiyob: Praktische info
- Op dit moment (2022) rijdt de Afrosiyob enkel nog maar tussen Tasjkent, Samarkand en Buchara. Eens de elektrificatiewerken op de lijn Buchara – Urgench – Khiva achter de rug zijn, zal de Afrosiyob naar Khiva doorgetrokken worden. Een specifieke openingsdatum hiervoor is nog niet gekend.
- Er rijden maar enkele Afrosiyob-treinen per dag op de lijn Tasjkent – Samarkand – Buchara. Het aanbod op deze lijn wordt verder aangevuld met tragere, maar wel goedkopere Sharq-treinen.
- Wij betaalden voor de Afrosiyob van Tasjkent naar Samarkand 100.000 Sum, wat neer komt op iets meer dan € 8. Je wacht best niet te lang met treintickets aan te kopen, want de treinen geraken snel uitverkocht.
De parels langsheen de ‘ijzeren’ Zijderoute
Zoals eerder aangehaald vormt de trein een uitstekende manier om Oezbekistan en de legendarische Zijderoute te verkennen.
- Bezoek de levendige hoofdstad Tasjkent en teleporteer jezelf vervolgens met de Afrosiyob naar Samarkand, Oezbekistans tweede stad. De vele historische gebouwen hier stralen één en al geschiedenis uit, met als pronkstuk de fraaie madrassas van Registan.
- Vanuit Samarkand spoor je met de Afrosiyob in een tweetal uur verder naar Buchara, nog zo’n pracht van een stad langsheen de Zijderoute.
- Wij sloegen Buchara echter over en sprongen in Samarkand meteen op de nachttrein naar Khiva, UNESCO-werelderfgoed en een ware culturele parel in het uiterste westen van Oezbekistan. De oosterse sfeer die er hangt, sleurt je er meteen mee in een sprookje van Duizend-en-een-nacht. Mag je zeker niet missen, bij een bezoek aan Oezbekistan!
Pingback: Plan Oezbekistan: De ultieme rondreis - Op Congé met Xavier
Pingback: Markant Samarkand - Op Congé met Xavier